Wpływając na cząsteczki RNA (kwasu rybonukleinowego) w komórce można leczyć choroby genetyczne, nowotwory czy zakażenia wirusowe. Do tego niezbędne jest poznanie struktury przestrzennej cząsteczek RNA i zrozumienie, jak oddziałują one z innymi cząsteczkami oraz z białkami. Tym właśnie zajmuje się profesor Janusz Bujnicki z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.
O randze jego badań świadczy fakt, że jako jedyny Polak znalazł się wśród siedmiu wybitnych uczonych tworzących tzw. Group of Chief Scientific Advisors – doradców naukowych Komisji Europejskiej. Jak dotąd sam zdobył dwa granty ERC i obecnie jest najmłodszym członkiem Polskiej Akademii Nauk.
Naukowiec opracował szczególnie przydatne metody modelowania komputerowego. Dzięki tym metodom potrafi z ogromnej bazy związków chemicznych wybrać te, które, wpływając na RNA, mogą działać przeciwbakteryjnie albo przeciwwirusowo.
Janusz Bujnicki zaczynał przygodę z nauką jako „białkowiec”, czyli specjalista od białek. Ale od ponad 10 lat wraz ze swoim zespołem analizuje proces tworzenia się struktury przestrzennej cząsteczek RNA. Uczony sprawdza, jak można rozłożyć cząsteczki na czynniki pierwsze i złożyć je z powrotem, albo ułożyć z elementów składowych coś nowego. Wszystko to robi się na komputerze – dzięki temu można szybko i tanio przeanalizować setki tysięcy cząsteczek. Opierając się o wiedzę uzyskaną w badaniach nad cząsteczkami RNA występującymi naturalnie w komórkach, Bujnicki razem ze współpracownikami projektują „cegiełki RNA” i składają z nich nowe cząsteczki. W ten sposób mogą powstać m.in. nowe leki i materiały nanotechnologiczne nowej generacji.
Prof. Bujnicki prowadzi badania w obszarze, który interesuje naukowców na całym świecie. Dlaczego zatem to właśnie on otrzymał grant ERC? Zdecydowało jego innowacyjne podejście do badań nad strukturą RNA. Uczony zaproponował, żeby wykorzystać te metody obliczeniowe i doświadczalne, które wcześniej okazały się skuteczne w badaniu struktury białek. Dziś wiadomo, że był to strzał w dziesiątkę. Jednak kiedy Polak składał swój wniosek o grant ERC, niektórzy recenzenci traktowali to jako herezję – wszak RNA i białka mają odmienną budowę chemiczną i w komórce pełnią inne funkcje. Wniosek został sfinansowany dopiero za trzecim podejściem! W wyniku badań powstały nowe metody badawcze, które na nowo zdefiniowały górny pułap możliwości modelowania cząsteczek RNA. Bujnicki razem ze swoim zespołem udowodnili, że należą do światowej czołówki.
Zespół prof. Bujnickiego prowadzi także badania doświadczalne. W ramach realizacji drugiego grantu ERC typu „dowód koncepcji” uczony opracował nową technologię wyjątkowych narzędzi molekularnych. Odkrył, że pewna grupa białek może służyć jako „nożyczki” do wycinania fragmentów RNA z większych cząsteczek. Takie precyzyjne „wycinanki” o ściśle zdefiniowanej sekwencji mogłyby posłużyć do budowania nowych materiałów dla biotechnologii oraz leków nowej generacji.
Na zdjęciu prof. Janusz Bujnicki, ambasador kampanii zbiórkowej, laureat programu START w 2003 roku (biochemia), fot. OneHD.
#JestemStartowcem
DOŁĄCZ DO NASZEJ AKCJI!
Wesprzyj laureatów programu START i pomóż nam sfinansować ich stypendia tutaj